મુખ્ય વિષયવસ્તુ
Unit: પ્રકાશ – પરાવર્તન અને વક્રીભવન
0
આપણે જોઈએ છીએ કે પ્રકાશ આપની આસપાસ ફેલાયેલો છે. તેના કારણે આપણે ઘણી બધી વસ્તુઓને જોઈ શકીએ છીએ. આ પ્રકરણમાં, આપણે પ્રકાશના 'વિવર્તન' અને સમતલ અરીસા વિશે સમજ મેળવીશું.
આપણને સમતલ અરીસાનો અનુભવ અને ખ્યાલછે. પરંતુ જો આપણે અરીસાને થોડો વાળીએ તો, તો આખું વિશ્વ ખુલી જાય. આ પ્રકરણમાં આપણે અંતર્ગોળ અને બહિર્ગોળ અરીસા અને તેના ઉપયોગ વિશે સમજ મેળવીશું
આ પ્રકરણમાં, આપણે અંતર્ગોળ અને બહિર્ગોળ અરીસાના આકાર વિશે સમાજ મેળવીશું. આપણે કેટલાક સામાન્ય પદોનો ખ્યાલ મેળવીશું જે આપણે આગળ ઘણી બધી જગ્યાએ સમાજ મેળવીશું.
ફક્ત ધન અને ઋણ નિશાની વડે અરીસો અંતર્ગોળ છે કે બહિર્ગોળ, વસ્તુ અરીસાની આગળ છે કે અરીસાની પાછળ, પ્રતિબિંબ વાસ્તવિક છે કે આભાસી તે દર્શાવવું શક્ય છે. તે કઈ રીતે થાય એ આ લેશનમાં જોઈએ.
મહાવરો
- સંજ્ઞા પદ્ધતિ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
ચાલો જોઈએ કે જો વસ્તુ વક્ર અરીસાની સામે મુકેલી હોય તો પ્રતિબિંબ ક્યાં મળે તે શોધીએ. તેના પરથી, આપણે પ્રચલિત અરીસાના સૂત્રને તારવીએ.
જયારે વસ્તુઓને બહિર્ગોળ અને અંતર્ગોળ અરીસાની સામે મૂકવામાં આવે ત્યારે પ્રતિબિંબનું સ્થાન નક્કી કરવા અરીસાના સૂત્રનો ઉપયોગ કઈ રીતે કરી શકાય તે સમજીએ.
શીખો
મહાવરો
- અરીસાના સૂત્રનો ઉપયોગ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- અરીસા માટે મોટવણીના સૂત્રનો ઉપયોગ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- મોટવણી પરથી પ્રતિબિંબનો પ્રકાર અને કદ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- અંતર્ગોળ અને બહિર્ગોળ અરીસો4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
તમે જોયું હશે કે સ્ટ્રો, પાણીના ગ્લાસમાં ડુબાડેલી છે, અને તે વળેલી દેખાય છે. વાસ્તવિકમાં તે પ્રકાશ છે, સ્ટ્રો તરફથી મળતા હોય છે, જે વળે છે. પ્રકાશ ત્યારે વળે જયારે તેનું માધ્યમ બદલાય. આ ખુબ અગત્યની બાબત છે કારણ કે જો તેવું ન થાય, તો આપણી આંખો કાર્યરત ન રહે. આથી ચાલો આ પ્રકરણમાં પ્રકાશના વળાંક વિશે સમજ મેળવીએ.
મહાવરો
- વક્રીભવનનો સ્નેલનો નિયમ3 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
આ લેશનમાં, આપણે નિરપેક્ષ અને સાપેક્ષ વક્રીભવનાંક વચ્ચેનો તફાવત સ્પષ્ટ કરીશું. તેમને કઈ રીતે જોડી શકાય તે પણ આપણે જોઈશું.
શીખો
મહાવરો
- વક્રીભવનાંક અને પ્રકાશની ઝડપ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- સાપેક્ષ અને નિરપેક્ષ વક્રીભવનાંક વચ્ચેનો સંબંધ7 પ્રશ્નોના 5ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
કિરણ આકૃતિ દોરીને, જયારે વસ્તુને લેન્સની સામે રાખવામાં આવે ત્યારે પ્રતિબિંબ કઈ રીતે રચાય તે સમજીએ.
શીખો
મહાવરો
- ગોળાકાર લેન્સ વડે રચાતું પ્રતિબિંબ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- ગોલીય લેન્સમાંથી પ્રકાશના કિરણોનો પથ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
વસ્તુનું સ્થાન અને લેન્સની કેન્દ્ર લંબાઈ આપેલી છે, ચાલો પ્રતિબિંબ ક્યાં મળે તે શોધીએ. આપણે લેન્સના સૂત્ર & મોટવણીના સૂત્રને તારવીએ.
પ્રતિબિંબ ક્યાં છે અને જયારે કેટલીક વસ્તુઓને લેન્સની સામે મુકવામાં આવે ત્યારે તે કેટલું મોટું મળે છે તે શોધવા લેન્સના સૂત્રનો ઉપયોગ કઈ રીતે કરી શકાય તે સમજીએ.
શીખો
મહાવરો
- લેન્સ માટે મોટવણીના સૂત્રનો ઉપયોગ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- લેન્સના સૂત્રનો ઉપયોગ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
- બહિર્ગોળ અને અંતર્ગોળ લેન્સ4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
વિશિષ્ટ આંખની પરીક્ષા બાદ તમે તમારી આંખને સંબંધિત પાવર વિશે કદાચ સાંભળ્યું હશે. આ 'પાવર' શું છે અને શા માટે તેમને આ રીતે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય તે જાણીએ.
મહાવરો
- લેન્સનો પાવર4 પ્રશ્નોના 3ને એક સ્તર ઉપર મેળવો!
આ વિભાગ પ્રકરણના સારાંશના વિડીયોથી શરૂ થાય છે, પછી એક આર્ટીકલ છે જે CBSE બોર્ડ પરીક્ષાના પ્રશ્નોનો સમાવેશ કરે છે, જે પેટાવિષય વડે ગોઠવાયેલા છે.
